@skate: bende cali$madi derken dosyayI nasIL cali$tiracagImI bulamadIm
snowy_intro...gde, kde'de cali$tirilabilir dosya gibi gorunuyordu ama uzerine cift tikladIm bi etki olmadi. linux da dosyanIn cali$tirilabilir olmasI icin dosya ozelliklerinden cali$tirilabilir olmasI gerekmekte uzantisi onemli degil, bu ozelligi olan herhangi bi dosya cali$tirilabilir (ben oyle biliyorum) ama cali$tirilabilir derken de shell script leri yada binary dosyalar var bunlarIn ikisinde de cali$tirilabilir flag In bulunmasI gerekiyor. bu dosya ozelligi rwxr-xr-x gibi olan $ey i$te, ilk uclu diyor ki root okuyup yazabilir ve cali$tirabilir, ikinci uclu bi kullanIcI grubuna ait ben bilmiyorum, ucuncu grup da normal kullanIcILar icin okuyabilir ve cali$tirabilir ama yazamaz demek
tabi bi .txt dosyayI cali$tirilabilir yapip cali$tirmayI denersen hata mesaji alirsin (nasi ve neden bilmiyorum) windows daki gibi sistemin kilitlenmez.
linux da cali$tirilabilir dosyalar geleneksel olarak kaynak kodla dagitildiklarIndan pek cali$mama problemi olmaz, problem kodun derlenirken ba$vurdugu kutuphanelerin birinin bulunamamasI durumunda derleyicide cIkar (bildigim kadariyla) bundan ba$ka kde gibi pencere yoneticileri bir X server uzerinden cali$ir ve gorsel programlar cali$irken bu serverIn cali$masIna ihtiyac duyarlar. terminal uygulamalari ile aralarInda 16bit dos ile 32bit PE exeler kadar fark yoktur, zaten terminal uygulamalari da 32bittir
tabi sistemde bir pencere yoneticisinin cali$iyor olmasIndan once program derlenmeden o pencere yoneticisinin kullandigi kutuphanelere ba$vuruyorsa o kutuphanelerin yerinde olmasI onemlidir. bazen programlarin eski surumleri olup olmamasI bile fark edebilir.
bunun haricinde linux da program yuklemek gayet basittir. $oyle ki once tgz yada bz2 dosya bi dizine acilir icindeki configure script i cali$tirilir, configure sistemi test eder, komut satIrInda bi komutun max uzunlugundan fortran derleyicisinin var olup olmadigina kadar pek cok $eye bakabilir. bunun sonucunda bi makefile olu$turur. bu zamanInda dos a da getirilmeye cali$ilmi$ olan benzer bi sistemdir, bununla tum kodlar gerekli parametreleriyle derleyiciye sokulur, sen elle tek tek derlemezsin. bunu make diyerek cali$tirirsin, en sonunda da make install komutunu verip dosyalarin yerlerine kopyalanmasIni ( binary ler /bin yada /sbin e , ayar dosyalari /etc yada /opt a , kde kIsayollarI ilgili klasore vs.) saglarsin.
bundan ba$ka saniyorum ilk once redhat bunu yapti, bu yukleme i$lemini basitle$tirmek icin rpm adI verilen paketlerde programi her$eyiyle derlenip kopyalanmaya hazir durumda bir cali$tirilabilir dosya olarak kullanIcILara sundu. ondan sonra ba$ka dagitimlar da bu $ekilde hazir paketleri kullanIcILara dagittilar. pardus daki PiSi mesela bu turden bi paket yoneticisi, bence bu tip eklemeler gercek unix felsefesine uygun degil
linux da cali$ir demek, linux a uygun $ekilde yazilmi$ demek
redhat sadece bi dagitim ornegin win2000 linux un cekirdegiyse win xp de bi dagitim gibidir. tabi tam olarak degil, dagitimdan dagitima, kurulumlar, birlikte gelen programlar, pencere yoneticileri ve bunlarIn ayarlari gibi pek cok $ey fark ediyor. mesela fedora core 4 (red hat in son cikardigi ucretsiz OS) mouse un portunu , sahip oldugu tekeri vs. yi otomatik olarak taniyor ama uzerinde noatun isimli media player yok. slackware ise hicbir $ekilde mouse unu otomatik tanimiyor, sadece sana ba$langicta mouse un turunu soruyor buna gore kuruyor. en basit bi i$ icin bile /etc/rc.d/rc.gdm yi editleyerek (bu bi shell script) uygun parametrelere gore ayarlaman gerekiyor, fedora'da ise buna gerek bile yok. fedora son derece kullanici dostu fakat slackware tam anlamiyla UNIX oldugunu hissettiriyor
fedora da acilir acilmaz gui cIkIyor ornegin. neyse linux da cali$ir denen $ey hemen hemen sacma sapan bi durum olmadigi surece her linux da cali$ir ama ornegin program bir pencere yoneticisini gerektiriyorsa ben cali$mam diyip cIkabilir. dagitimlara ozel kodlar dedigim gibi ornegin red hatlarda rpm dosyalar var ama sonucta bunlar da red hat In package manager adli programInI bellekte cali$masini gerektiren turden programlar olarak gorursen mantikli gelir:) bunu ornegin windows da bi dll olmamasI nedeniyle yada bi dll icindeki fonksiyon eksik olmasI nedeniyle cali$mayan , daha sonra dll i tamamlandiginda cali$an bi program gibi du$unebilirsin.
benim bildigim kadariyla boyle ama dedigim gibi linux u her$eyiyle yalayip yutmadim, en iyi $ekilde ogrenebilmek icin slackware ile cebelle$meye devam ediyorum yakla$Ik bi senedir. neyse gerektiginden fazla uzattIm mesaji, bildigim kadariyla anlatmaya cali$tim umarim yeterli olmu$tur
